Ο Γιάννης είναι ένας ευγενικός άνθρωπος στη δουλειά του, στην οικογένειά του, στους φίλους και τους γείτονές του.
Αλλά, ο Γιάννης μεταμορφώνεται εντελώς, όταν αφήνει το δικό του comment για να σχολιάσει οτιδήποτε στο internet. Παραδόξως, τα σχόλιά του εκεί είναι κακεντρεχή, αρνητικά, προσβλητικά.
Ο Γιάννης στο Internet μετατρέπεται σε έναν outlier, έναν flamer, ένα troll, κάθε φορά που μπαίνει στο internet.
Τι είναι αυτό που του συμβαίνει;
Απόψεις ψυχολόγων, ανά τον κόσμο, συμφωνούν για την απόσχιση που κινδυνεύει να πάθει ένας άνθρωπος από τον εαυτό του, όποτε γίνει μέρος του διαδικτυακού όχλου.
Ξεκινώντας από την πιο απλή ψυχολογική εξήγηση, προφανώς, στην κανονική ζωή του ο Γιάννης κάτι καταπιέζει σε μεγάλο βαθμό. Δεν είναι τόσο ήρεμος, ευγενικός και ψύχραιμος όσο δείχνει. Μέσα του συγκεντρώνει θυμό, πίκρα, αισθήματα που δεν μπορεί να τα διοχετεύσει πρόσωπο με πρόσωπο και δη στα σωστά πρόσωπα. Όσο θάρρος του λείπει στην κανονική ζωή, τόσο μένος ρίχνει ως ακραία επιθετικό μέλος στη διαδικτυακή ζωή.
Βλέποντας γενικότερα το φαινόμενο των ανθρώπων που κάνουν αποστολή της ζωής τους να γράφουν απαίσια σχόλια για ό, τι συμβαίνει στον κόσμο, παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι κρύβονται συνήθως πίσω από την ανωνυμία, όπου νιώθουν ότι μπορούν να είναι όσο αγενείς θέλουν, χωρίς κανείς να τους επιπλήξει γι’ αυτό. Έγκλημα χωρίς τιμωρία, θα έλεγε κανείς.
Επίσης, σύμφωνα με τη θεωρία ότι είναι ευκολότερο κάποιος να γράψει φρικτά λόγια από το να τα πει, όσοι γράφουν comments αποσυνδέονται συναισθηματικά από το αποτέλεσμα που αυτά θα φέρουν, λες και θα γραφούν και ύστερα θα πέσουν σε ένα μαύρο κενό. Η υπερβολική κακοήθεια έρχεται σαν μία απλή πράξη των χεριών τους, που λίγο έχει να κάνει με μία λογική εγκεφαλική επεξεργασία του τι λένε, πού το στέλνουν, πόσοι θα το δουν και πώς θα νιώσει αυτός στον οποίο, κυρίως, απευθύνονται, ακόμα και εάν είναι ο συγγραφέας του άρθρου.
Το γνωστό, εδώ και χρόνια, “nasty effect” περιγράφει το φαινόμενο που όσο πιο άσχημα είναι τα σχόλια, τόσο πιο πολύ πολώνονται οι αναγνώστες όσον αφορά στο περιεχόμενο ενός άρθρου. Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν τη σημαντική διαφορά ανάμεσα στη face-to-face επικοινωνία και τους πιο απρόσωπους τρόπους επικοινωνίας. Όπου λείπει η γλώσσα του σώματος, και δεν δίνεται σημασία στις χειρονομίες και τον τόνο της φωνής, τόσο τα σχόλια μπορούν να γίνουν πιο απρόσωπα και ψυχρά. Όσο πιο απόμακρος ο τρόπος της επικοινωνίας, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά με τον άλλο, να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο, να νοιαστούμε τελικά για το πώς αισθάνεται ο άλλος.
Σημαντικό ρόλο, παίζει βέβαια το περιβάλλον και την κατάσταση της σελίδας, όπου γίνονται τα σχόλια. Σίγουρα ένας ποδοσφαιρικός αγώνας προκαλεί πιο έντονα αισθήματα και αντιδράσεις από μία σχολική εκδήλωση για παιδιά.
Η ακραία επιθετικότητα, επίσης, συνδέεται από αρνητικά παραδείγματα στα media, όπου συχνά η κακή συμπεριφορά αντιμετωπίζεται ως cool και αποδεκτή για να γίνει κάποιος «κάποιος». Τα κακά αυτοκαταστροφικά παιδιά συνεχίζουν να ενθαρρύνουν με το κακό τους παράδειγμα τους fans τους να συμπεριφέρονται επιθετικά, χωρίς ουσιαστικό λόγο.
Αυτά τα κακοήθη σχόλια δεν έχουν ως στόχο να λύσουν οτιδήποτε τελικά. Και γίνονται κακή συνήθεια, βαλβίδα εκτόνωσης. Βρίζουν για να βρίζουν. Πληγώνουν για να πληγώσουν. Προσβάλλουν για να προσβάλλουν. Έτσι απλά, γιατί όσοι τα γράφουν, πιστεύουν ότι κανείς δεν θα δει ποιοι είναι, ότι μπορούν να φερθούν με τον πιο άθλιο τρόπο χωρίς κανένα τίμημα. Αυτή η απόσταση δεν τους επιτρέπει να καταλάβουν πόσο η συμπεριφορά τους έχει μεγάλο και, πολλές φορές, δραματικό αντίκτυπο στην πραγματική ζωή ανθρώπων.
Και μόνο εάν δούμε πόσοι έφηβοι αυτοκτονούν σε παγκόσμιο επίπεδο, εξαιτίας του διαδικτυακού bulling, θα κατανοήσουμε πόσο επικίνδυνο όπλο είναι τα προσβλητικά λόγια και πόσο μπορούν να διαστρεβλώσουν την αντίληψη του κόσμου τους και του εαυτού τους, οδηγώντας τους σε ένα ψυχολογικό αδιέξοδο, στο οποίο νιώθουν εντελώς αβοήθητοι και μόνοι.
Οι έφηβοι, πόσο δυνατοί και εύθραυστοι την ίδια στιγμή. Πόσο αντιφατικοί στη συμπεριφορά τους. Οι έφηβοι που κάνουν τα πάντα για να αποκρύψουν τη ζωή τους από τους γονείς τους, που θα εκνευριστούν αφόρητα αν νιώσουν ότι η μαμά τους ψαχούλεψε το δωμάτιό τους, άρα εισέβαλε στην ιδιωτικότητά τους, οι ίδιοι αυτοί έφηβοι δείχνουν παντελής έλλειψη ανησυχίας για την ιδιωτικότητά τους online. Μοιράζονται σχόλια, στιγμές και φωτογραφίες που ούτε καν θα σκέφτονταν offline. Ενώ πλέον γίνονται παγκόσμιες καμπάνιες, που τονίζουν τους κινδύνους της υπερέκθεσης στο internet, συνεχίζουν να μοιράζονται λεπτομέρειες της καθημερινότητάς τους, που γίνονται βιτριόλι στα σχόλια όσων τους παρακολουθούν. Αυτή η ψευδαίσθηση ότι όλα γίνονται σε μία οθόνη και μένουν σε αυτή, παραμένει, δυστυχώς, ισχυρή.
Διάσημοι άνθρωποι κλείνουν τα social media τους, σε περιόδους που νιώθουν πιο ευάλωτοι σε επιθέσεις. Κανείς δεν είναι τόσο εκπαιδευμένος ή σκληρός, ώστε να δέχεται τόση κακία χωρίς να πληγώνεται.
Υπάρχει κάποια λύση; Πώς μπορεί ένα άτομο ή ένα προϊόν να προστατέψει εαυτόν από το τόσο εχθρικό πλήθος; Ένας comment moderator για 10 χρόνια, έγραψε ένα άρθρο για αυτή του την επαγγελματική εμπειρία, την οποία χαρακτήρισε σαν να ζούσε σε μία μακροχρόνια κακοποιητική σχέση.
Μία λύση θα ήταν να αφαιρεθούν, εντελώς, τα σχόλια ως επιλογή. Κάποιες ιστοσελίδες το έχουν ήδη κάνει. Όμως, αυτό στερεί τη σελίδα από τα θετικά στοιχεία που προσφέρουν τα καλά και εποικοδομητικά comments, με κυριότερο τη δυνατή σύνδεση και αλληλεπίδραση του ατόμου / brand με τους ακολούθους του.
Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις με κακό τέλος, όπως στις αυτοκτονίες των εφήβων, η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αναλαμβάνει να βρει τους ενόχους. Για να έχει το έγκλημα τιμωρία. Και για να λάβει τέλος η ψευδαίσθηση ότι η ανωνυμία δεν βλάπτει κανέναν.
Ευχόμαστε ο Γιάννης να αποφασίσει να πάει, όπως πρέπει, σε έναν ψυχολόγο, να εκτονώσει τα θέματα θυμού και ζήλειας του, να επικοινωνήσει face-to-face με αυτούς που επιθυμεί, να λύσει τα προβλήματά του, να γίνει ένας πραγματικά ήρεμος, ψύχραιμος και ευγενικός άνθρωπος.
Είμαστε άραγε αλήθεια τόσο αισιόδοξοι ώστε να πιστεύουμε ότι θα αλλάξει στο μέλλον η αρνητική φύση των comments; No comment!